در بخش پیشین به کاوش ها و پژوهش های حیات پیرامون سیاره های زمین گونه و حتی نمونه های محتمل شگفت انگیز حیات در ماه تایتان سیاره ی کیوان (زحل) و احتمال وجود چنین گونه حیاتی در ماه ها و سیاره های دارای اتمسفر مشابه اشاره کردیم. در این مقاله به ادامه ی کنکاش دانشمندان برای حیات فرازمینی خواهیم پرداخت.
– حیات در مریخ:
از تصورات افسانه گونه و عامیانه ی پیشینیان درباره ی وجود موجودات مریخی بگذریم، در دهه ی گذشته این سیاره ی سرخ مرکز توجه بسیاری از دانشمندان بوده است. وجود آب در قطب های بهرام (مریخ)، وجود آبراه ها و ترکیب خاکی بهرام (مریخ) همه و همه نشان از دارا بودن شرایط حیات در دوره ی از عمر این سیاره را دارد.
کاوشگر کنجکاوی در منطقه ای از سطح مریخ
این خود یگانه نبودن زندگی در زمین و رخداد بودن و حادثه بودن آن (و نه اینکه انتخاب و مهندسی شده باشد) را نشان می دهد. پژوهش در این رابطه از کاوشگر وایکینگ آغاز شد و البته همچنان ادامه دارد، اما وقتی کاوشگر وایکینگ از سطح بهرام نمونه برداری کرد.
حداقل چیزی که نشان داد این بود که این کره پیشتر شرایط قبل زیست بهتری داشته است ولی با وجود اینکه در آزمایشات نخستین گفتندکه حتی آثار حیات در مریخ یافت شده، با آزمون های دقیقتر و بررسی دوباره فهمیدند که شواهد علمی کافی برای این مساله وجود ندارد.
در سال های نخستین قرن ۲۱ دو کاوشگر بهرام (مریخ) بنام های “فرصت” (آپورچونیتی-Opportunity) و “روح” (اسپریت-Spirit) حدود ۱۴۰۰ روز روی ماه به کنکاش پرداختند، یافته های این کاوشگرها در سال ۲۰۰۷ نشان داد که سطح مریخ در مراحل پیشتر این کره خیلی نمکین و اسیدی بوده است و احتمال وجود زیست در ۴ میلیارد سال گذشته بر روی سطح بهرام را بسیار چالش برانگیز نشان می دهد، چرا که نمک فراوان سطح مریخ انقدر بوده است که تنها چند گونه ارگانیسم فضایی خاص می توانسته اند در آن زنده بمانند.
کاوشگر کنجکاوی در سطح کره مریخ
سیاره ی بهرام در حال حاضر از دید زمین شناسی یک سیاره ی مرده محسوب می شود، توقف فعالیت آتشفشان های این کره خاکی منجر به توقف چرخه ی آمدن مواد شیمیایی و معدنی لایه های زیرین به سطح مریخ شده است که این پایان کار این سیاره بوده است.
پس از این دو کاوشگر, کاوشگر ققنوس (فینیکس-phoenix) در اواخر سال ۲۰۰۸ به این کره سفر کرد و تا سال ۲۰۱۰ به گردآوری اطلاعات و نمونه برداری پرداخت، دانشمندان پی بردند که سطح ماه در جایی حتی الکلی است (تنها اسیدی نیست) و پتاسیم، مگنزیم، سدیم و کلر در سطح آن و مکانی که کاوشگر ققنوس بر بهرام نشسته بود، کشف شد.
این کاوشگر که حتی مته ی سوراخ کردن سطح مریخ را داشت توانست رازهای زیر پوست مریخ را برای ما آشکار کند، البته وجود عنصرهایی که گفته شد نشانه های جدیدی از احتمال وجود حیات در گذشته ی مریخ را آشکار ساخت، اما هنوز یک مشکل وجود داشت و آنهم حفاظت از پرتو های کشنده ی فرابنفش خورشید وجود داشت که نبودن اتمسفر ضخیم جلوی این پرتو ها را نمی گیرد.
شهاب سنگ ALH 84001 که در سال ۱۹۸۴ در قطب جنوب کشف شده بود، در سال ۱۹۹۶ توجه دانشمندان را به خود جلب کرد چراکه حفره ها و شکل هایی ذره بینی در این شهاب سنگ یافته شد که دانشمندان احتمال می دادند که سنگواره ی (فسیل) میکروب باشد.
– حیات در شهاب سنگ ها:
شاید بنظر برسد آخرین جایی که می توان دنبال زیست گشت شهاب سنگ ها و دنبال دار ها باشند، همانطور که افسانه ی پیشینیان آنها را به شکل هایی مختلف توصیف می کنند که تیرهای آتشین و نشان خشم خدایان یا حتی پاسداران خدا در آسمان ها و … هستند.
اما به دنیای شگفت انگیز کیهان شناسی خوش آمدید، بر خلاف تصور عوام حتی این گوی های آتشین می توانند دارای حیات نخستین و پایه های نخستین زیستی چون اسیدهای آمینه و ترکیبات کربنی باشند.
در مقاله ی پیشین به نشانه های حیات در سیارات فرازمینی و خارج از دستگاه خورشیدی (منظومه شمسی) و حتی نمونه ی نادر احتمالی حیات در ماه تایتان سیاره ی کیوان (زحل) پرداختیم. کیهان شناسان می دانند که عنصر جدول مندلیف چگونه پدید آمده اند، و این خود داستان خیلی زیبایی است، که اگر فرصتی شد در مقاله ای دیگر برای شما شرح می دهم.
اما کشف مولکول های آلی در فضا رخدادی بود که نتنها فیزیکدانان را شگفت زده کرد. حتی گفتمان جدیدی در کیهان شناسی بنام “کیهان شناسی زیستی” را گسترش داد. در بخش بالا گفتیم که شهاب سنگی که از مریخ رسیده بود حاوی احتمالی سنگواره هایی از مریخ باشد.
اگر مقاله های کانون را پیگیری کرده باشید وجود مولکول های قند در ابرهای کهکشانی پیرامون یک ستاره هم توسط دانشمندان کشف شد، که از دید زیست شناسی احتمال پدید آمدن مولکول های شیمیایی و مواد آلی که پایه های زندگی و حیات هستند را بصورت خودکار در ساز و کار تولید و مرگ ستارگان نشان می دهد.(با رجوع به بنمایه ی می توانید لینک این مقاله را بیابید).
مشخصات کره زمین و مریخ و اندازه آن دو در این فرتور نمایان است.
البته پیشتر از این کشف وجود مواد آلی در شهاب سنگ ها مشاهده شده بود ولی دید نخست این بود که این شهاب سنگ ها بازمانده ی سیاره های کیهانی هستند، پس منشا مواد آلی آنها را سیاره ای منهدم شده می دانستند.
اما با یافتن نمونه های دیگر این شک بوجود آمد که حتی مواد آلی که عنصر نیستند و ترکیبات پیچیده ای دارند، توانایی تولید در فضا و بدون داشتن بستر خاکی و سیاره ای را دارند. یافتن گستره ای از کربن تا آمینو اسیدها در شهاب سنگ ها این پرسش را پیش آورد که آیا ممکن است آغاز حیات زمینی از آنها باشد؟
این فرضیه وجود دارد و حتی طرفداران زیادی پیدا کرده است که حیات آغازین در فضا بوجود آمده و در شهاب سنگ ها در فضا پراکنده شده است و با سقوط یکی از این شهاب سنگ ها در “سوپ نخستین” (به دریاچه ای از ترکیبات آغازین نیازمند حیات در سطح زمین سوپ نخستین گویند) چرخه ی حیات آغاز شده است.
لازم به ذکر است که این آغاز بنیان نخستین حیات در فضا دوستان را به اشتباه نیندازد و این افسانه ها و سخنان غیر علمی که ما را فضایی ها بوجود آورده اند و یا اینکه خدایی در آن در دست ها آنرا بوجود آورده و آنرا به سوی زمین روانه کرده است را بیان نکنند، که هر دوی این گفته ها غلط است و پاسخ دقیق علمی دارد که از حوصله ی این مقاله خارج است.
– بُن مایه ها:
١- http://science.nasa.gov/
٢- Irwin, Rossman P.; Howard, Alan D.; Craddock, Robert A.; Moore, Jeffrey M. (2005). “An intense terminal epoch of widespread fluvial activity on early Mars: 2. Increased runoff and paleolake development”. Journal of Geophysical Research 110.
٣- Glotch, T. and P. Christensen. 2005. Geologic and mineralogical mapping of Aram Chaos: Evidence for water-rich history. J. Geophys. Res. 110.
۴- PSRD: Ancient Floodwaters and Seas on Mars”. Psrd.hawaii.edu. July 16, 2003. Retrieved December 19, 2010.
۵- http://phys.org/
۶- Briggs, Helen (February 15, 2008). “Early Mars ‘too salty’ for life”. BBC News. Retrieved 2008-02-16.
٧- Hannsson, Anders (1997). Mars and the Development of Life. Wiley.
٨- http://www.nasa.gov/
٩- http://www.nasa.gov/
١٠- http://epswww.unm.edu/
١١- https://www.facebook.com/
١٢- http://www.space.com/
١٣- http://
١۴- http://link.springer.com/
١۵- http://
١۶ – Gamma-Ray Evidence Suggests Ancient Mars Had Oceans | SpaceRef – Your Space Reference”. SpaceRef. November 17, 2008. Retrieved December 19, 2010. Carr M., Head J. (2003). “Oceans on Mars: An assessment of the observational evidence and possible fate”. Journal of Geophysical Research 108: 5042.http://history.nasa.gov/
